Bijgeloof en auto’s, hoe zit dat?
Zwarte katten en ladders, daar moet je voor uitkijken. Tenminste, als je bijgelovig bent. En ook op vrijdag de dertiende is het oppassen geblazen. Bijgeloof kan een grote rol spelen in het leven van mensen, zo ook in het leven van autobouwers. Een geschiedenis.
De mens is om meerdere redenen een raar wezen. Men probeert aan alles wat zich in het leven afspeelt een betekenis te geven, een reden. Welke macht daar een rol in speelt maakt verder niets uit, maar veel mensen denken te weten dat er meer is tussen hemel en aarde. Zeker in de eeuwen die achter ons liggen heeft dit geloof een grote rol gespeeld in het denken en doen van mensen. In elke beslissing die men nam was het geloof aanwezig. Zeker bij mensen die heel heldhaftige en vernieuwende zaken deden, waaronder dus autobouwers. In die tijd waren dat namelijk echte avonturiers. Ze gingen groot risico aan en werkten op onontgonnen terrein. Religie is niet zo duidelijk terug te vinden in de toenmalige auto’s, maar bijgelovigheid des te meer.
Auto’s zijn natuurlijk iets wonderlijks. In het begin van de 20e eeuw was het nogal speciaal voor de mensen om een auto te zien. Men was er zelfs bang voor, want hoe kon zoiets uit zichzelf bewegen? En de snelheden die met een auto bereikt kunnen worden liggen een heel eind boven die van paard en wagen. Mensen schrokken zich kapot als zo’n pruttelend gevaarte voorbij kwam en er waren in de beginjaren dan ook buitenproportioneel veel ongelukken met deze nieuwe vinding. En wat te denken van de paarden die een nieuwe speler zagen in hun werkterrein. Paarden waren net zoals mensen bang voor de automobiel. Nogal vervelend, want in die tijd waren er nog heel veel paarden op de weg te vinden. Uitvinder Uriah Smith dacht de oplossing voor dit probleem gevonden te hebben. De auto die hij ontwierp had voorop een replica van een paardenhoofd. Dit zodat de andere paarden op de weg niet teveel zouden schrikken als ze het gevaarte tegenkwamen. Dat ze niet met een soortgenoot te maken hadden, zouden ze pas zien als ze allang gepasseerd waren. Deze wagen werd heel toepasselijk de Horsey Horseless genoemd. Dit idee klinkt nu natuurlijk belachelijk, maar toen dacht men echt dat het zou werken. Want een wagen zonder paard was toen nog echt iets heel erg wonderbaarlijks.
Er gebeurden zogezegd nogal veel ongelukken met de eerste auto’s, maar nog steeds is autorijden niet vrij van risico. Ook nu nog zijn er verkeersdoden te betreuren, ondanks dat we nu wel aan het fenomeen auto gewend zijn. Er is dan ook een patroonheilige voor alle verkeersdeelnemers: Sint-Christoffel. Christoffel is een heilige uit de Rooms-katholieke en uit de Orthodoxe kerk. Ook is hij onder andere patroonheilige voor de timmerman, schilders, boekbinders, schatgravers en voor inwoners van de Limburgse stad Roermond. Ook is hij behoeder van de onverwachte dood, iets dat ongetwijfeld te maken heeft met het patroonheiligschap voor de reizigers en verkeersdeelnemers. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er veel autowijdingen plaatsvinden in de wereld. Vooral in België en Nederland is dit nog steeds een traditie. Er is geen specifieke dag voor, maar diverse gemeenten hebben één dag in het jaar een autowijding. De inwoners kunnen dan met hun vervoersmiddel (zelfs een kinderwagen behoort tot de mogelijkheden) langskomen om gewijd te worden. Ondanks dat dit een ouderwetse traditie is wordt er nog veel gebruik van gemaakt.
Ook bij de jaarlijkse Italiaanse autorally de Mille Miglia (betekenis: duizend mijl) bestaat een autowijding. Deze legendarische rally, verreden van 1927 tot 1957, liep vanaf Brescia in Toscane naar Rome en weer terug. De wijding was een zeer belangrijk moment, want de rally (toen een echte race) was zeer gevaarlijk. Er zijn ettelijke doden bij gevallen, in 1957 is hij zelfs verboden omdat de rally te gevaarlijk bevonden werd voor coureurs en publiek. Vanaf 1982 wordt de rally overigens weer verreden. Je kunt alleen meedoen met een auto die oorspronkelijk mee heeft gedaan aan de rally tussen ’27 en ’57. Nog steeds worden de wagens jaarlijks gewijd. Ook bij een andere belangrijke Italiaanse rally is dit het geval. De Targa Florio op Sicilië werd vanaf 1906 tot 1977 georganiseerd. Ook deze race werd veel te gevaarlijk gevonden. De zeer succesvolle coureur Giulio Masetti kwam in 1926 bij deze rally om het leven. Toen het noodlot hem trof reed hij een wagen met het nummer 13. Sindsdien is dit nummer taboe in de Formule 1 en wordt het ook niet meer gebruikt.
In de autosport, net zoals in andere takken van sport, speelt bijgeloof een grote rol. Zo heeft de bekende autocoureur Robert Doornbos het bijgeloof dat hij tijdens een race altijd twee verschillende kleuren schoenen aan moet hebben. Dit omdat hij tijdens zijn eerste race twee verschillende kleuren schoeisel aanhad en toen won. Sindsdien start hij niet in een racewagen zonder die twee verschillende schoenen. Zo weet R. Servaas, eindredacteur van Autovisie. Ook zijn er volgens Servaas coureurs die altijd aan een bepaalde kant van hun voertuig instappen.
Zoals eerder vermeld speelt het getal dertien een belangrijke rol in het bijgeloof. Het getal wordt dus niet meer gebruikt in de Formule 1, maar in de autowereld zijn er nog meer voorbeelden te vinden van bijgeloof rond dit getal. Zo gebruikt Renault sinds 1947 (de 4CV tel ik ook mee) nummers om de verschillende modellen een naam te geven. Zo zijn er de Renault 3,4cv,4,5,6,7,8,9,10,11,12,14,15,16,17,18,19,20,21 (en de 25 en 30) Een opeenvolgende rij nummers. Er ontbreekt maar één getal, laat dat nu de 13 zijn. Er is niets over bekend, maar Renault-kenner en autojournalist Tony Vos is er van overtuigd dat Renault nooit aan de typenaam 13 begonnen is om bijgelovige redenen. Dit omdat Renault vaker namen heeft veranderd omdat er bijgeloof omheen hing. Vos vertelt dat er ook een verhaal is rondom de Renault 17, een luxe sportcoupe uit de jaren ’70. In Italië heeft de 17 maar heel kort zo geheten. Zeventien is in Romeinse cijfers namelijk XVII en een anagram daarvan is VIXI, wat “ik heb geleefd” betekent. Het getal staat in Italië dus eigenlijk voor de dood. Renault besloot de Renault 17 vlak na de lancering in Italië 177 te gaan noemen. Een vrij omslachtige redenatie, maar Renault doet er dus alles voor om niet met de dood in een zin genoemd te worden.
Een opvallend feit uit de geschiedenis is dat Henry Ford, oprichter van het merk Ford, groot industrieel en “uitvinder” van de lopende band leed aan een aandoening genoemd Paraskevidekatriaphobia. Dat is een subcategorie van de aandoening Triskaidekaphobia. Triskaidekaphobia is een extreme angst voor het getal 13, Paraskevidekatriaphobia is een extreme angst voor vrijdag de 13e. De man die ooit zei: “de T-Ford kun je in alle kleuren krijgen, als het maar zwart is.” was als de dood voor vrijdag de 13e. Hij ging absoluut niet naar buiten en ging ook niet aan het werk. Hij vermeed elke activiteit op die dag. Andere bekende mensen die deze aandoening hadden waren Napoleon en Franklin D. Roosevelt.
Maar niet alleen cijfers spelen een rol in bijgeloof in de autowereld. Ook andere bekende symbolen van bijgeloof zoals hoefijzers komen voor. Je ziet regelmatig auto’s (meestal van het merk Mercedes-Benz) rijden met een klein hoefijzer in de grille aan de voorkant. Dit heeft natuurlijk te maken met de betekenis van het hoefijzer. Een hoefijzer met de opening naar boven houdt het geluk vast. Andersom valt het eruit en ben je het kwijt. Bestuurders met een hoefijzer op de grille zullen geloven dat hen onderweg niets overkomt. Je ziet het steeds minder, maar vroeger dacht men echt dat overal boze geesten en enge krachten op de loer lagen. Volgens de overlevering lagen die dan vooral op de loer tijdens belangrijke bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld een huwelijk. Hieruit komt dan weer voort dat er blikjes achter de trouwauto gebonden worden. Het geluid dat ontstaat houdt de boze geesten op afstand. Soms worden er ook schoenen achter de auto gebonden, om te laten zien de de bruidegom voortaan voor de bruid gaan zorgen in plaats van haar vader. De schoenen die haar vader voor haar gekocht heeft worden dan achter de auto gehangen.
Of je er nu in gelooft of niet, je komt in de autowereld toch best veel symbolen en verhalen tegen die iets te maken hebben met bijgeloof.
Zwarte katten en ladders, daar moet je voor uitkijken. Tenminste, als je bijgelovig bent. En ook op vrijdag de dertiende is het oppassen geblazen. Bijgeloof kan een grote rol spelen in het leven van mensen, zo ook in het leven van autobouwers. Een geschiedenis.
De mens is om meerdere redenen een raar wezen. Men probeert aan alles wat zich in het leven afspeelt een betekenis te geven, een reden. Welke macht daar een rol in speelt maakt verder niets uit, maar veel mensen denken te weten dat er meer is tussen hemel en aarde. Zeker in de eeuwen die achter ons liggen heeft dit geloof een grote rol gespeeld in het denken en doen van mensen. In elke beslissing die men nam was het geloof aanwezig. Zeker bij mensen die heel heldhaftige en vernieuwende zaken deden, waaronder dus autobouwers. In die tijd waren dat namelijk echte avonturiers. Ze gingen groot risico aan en werkten op onontgonnen terrein. Religie is niet zo duidelijk terug te vinden in de toenmalige auto’s, maar bijgelovigheid des te meer.
Auto’s zijn natuurlijk iets wonderlijks. In het begin van de 20e eeuw was het nogal speciaal voor de mensen om een auto te zien. Men was er zelfs bang voor, want hoe kon zoiets uit zichzelf bewegen? En de snelheden die met een auto bereikt kunnen worden liggen een heel eind boven die van paard en wagen. Mensen schrokken zich kapot als zo’n pruttelend gevaarte voorbij kwam en er waren in de beginjaren dan ook buitenproportioneel veel ongelukken met deze nieuwe vinding. En wat te denken van de paarden die een nieuwe speler zagen in hun werkterrein. Paarden waren net zoals mensen bang voor de automobiel. Nogal vervelend, want in die tijd waren er nog heel veel paarden op de weg te vinden. Uitvinder Uriah Smith dacht de oplossing voor dit probleem gevonden te hebben. De auto die hij ontwierp had voorop een replica van een paardenhoofd. Dit zodat de andere paarden op de weg niet teveel zouden schrikken als ze het gevaarte tegenkwamen. Dat ze niet met een soortgenoot te maken hadden, zouden ze pas zien als ze allang gepasseerd waren. Deze wagen werd heel toepasselijk de Horsey Horseless genoemd. Dit idee klinkt nu natuurlijk belachelijk, maar toen dacht men echt dat het zou werken. Want een wagen zonder paard was toen nog echt iets heel erg wonderbaarlijks.
Er gebeurden zogezegd nogal veel ongelukken met de eerste auto’s, maar nog steeds is autorijden niet vrij van risico. Ook nu nog zijn er verkeersdoden te betreuren, ondanks dat we nu wel aan het fenomeen auto gewend zijn. Er is dan ook een patroonheilige voor alle verkeersdeelnemers: Sint-Christoffel. Christoffel is een heilige uit de Rooms-katholieke en uit de Orthodoxe kerk. Ook is hij onder andere patroonheilige voor de timmerman, schilders, boekbinders, schatgravers en voor inwoners van de Limburgse stad Roermond. Ook is hij behoeder van de onverwachte dood, iets dat ongetwijfeld te maken heeft met het patroonheiligschap voor de reizigers en verkeersdeelnemers. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er veel autowijdingen plaatsvinden in de wereld. Vooral in België en Nederland is dit nog steeds een traditie. Er is geen specifieke dag voor, maar diverse gemeenten hebben één dag in het jaar een autowijding. De inwoners kunnen dan met hun vervoersmiddel (zelfs een kinderwagen behoort tot de mogelijkheden) langskomen om gewijd te worden. Ondanks dat dit een ouderwetse traditie is wordt er nog veel gebruik van gemaakt.
Ook bij de jaarlijkse Italiaanse autorally de Mille Miglia (betekenis: duizend mijl) bestaat een autowijding. Deze legendarische rally, verreden van 1927 tot 1957, liep vanaf Brescia in Toscane naar Rome en weer terug. De wijding was een zeer belangrijk moment, want de rally (toen een echte race) was zeer gevaarlijk. Er zijn ettelijke doden bij gevallen, in 1957 is hij zelfs verboden omdat de rally te gevaarlijk bevonden werd voor coureurs en publiek. Vanaf 1982 wordt de rally overigens weer verreden. Je kunt alleen meedoen met een auto die oorspronkelijk mee heeft gedaan aan de rally tussen ’27 en ’57. Nog steeds worden de wagens jaarlijks gewijd. Ook bij een andere belangrijke Italiaanse rally is dit het geval. De Targa Florio op Sicilië werd vanaf 1906 tot 1977 georganiseerd. Ook deze race werd veel te gevaarlijk gevonden. De zeer succesvolle coureur Giulio Masetti kwam in 1926 bij deze rally om het leven. Toen het noodlot hem trof reed hij een wagen met het nummer 13. Sindsdien is dit nummer taboe in de Formule 1 en wordt het ook niet meer gebruikt.
In de autosport, net zoals in andere takken van sport, speelt bijgeloof een grote rol. Zo heeft de bekende autocoureur Robert Doornbos het bijgeloof dat hij tijdens een race altijd twee verschillende kleuren schoenen aan moet hebben. Dit omdat hij tijdens zijn eerste race twee verschillende kleuren schoeisel aanhad en toen won. Sindsdien start hij niet in een racewagen zonder die twee verschillende schoenen. Zo weet R. Servaas, eindredacteur van Autovisie. Ook zijn er volgens Servaas coureurs die altijd aan een bepaalde kant van hun voertuig instappen.
Zoals eerder vermeld speelt het getal dertien een belangrijke rol in het bijgeloof. Het getal wordt dus niet meer gebruikt in de Formule 1, maar in de autowereld zijn er nog meer voorbeelden te vinden van bijgeloof rond dit getal. Zo gebruikt Renault sinds 1947 (de 4CV tel ik ook mee) nummers om de verschillende modellen een naam te geven. Zo zijn er de Renault 3,4cv,4,5,6,7,8,9,10,11,12,14,15,16,17,18,19,20,21 (en de 25 en 30) Een opeenvolgende rij nummers. Er ontbreekt maar één getal, laat dat nu de 13 zijn. Er is niets over bekend, maar Renault-kenner en autojournalist Tony Vos is er van overtuigd dat Renault nooit aan de typenaam 13 begonnen is om bijgelovige redenen. Dit omdat Renault vaker namen heeft veranderd omdat er bijgeloof omheen hing. Vos vertelt dat er ook een verhaal is rondom de Renault 17, een luxe sportcoupe uit de jaren ’70. In Italië heeft de 17 maar heel kort zo geheten. Zeventien is in Romeinse cijfers namelijk XVII en een anagram daarvan is VIXI, wat “ik heb geleefd” betekent. Het getal staat in Italië dus eigenlijk voor de dood. Renault besloot de Renault 17 vlak na de lancering in Italië 177 te gaan noemen. Een vrij omslachtige redenatie, maar Renault doet er dus alles voor om niet met de dood in een zin genoemd te worden.
Een opvallend feit uit de geschiedenis is dat Henry Ford, oprichter van het merk Ford, groot industrieel en “uitvinder” van de lopende band leed aan een aandoening genoemd Paraskevidekatriaphobia. Dat is een subcategorie van de aandoening Triskaidekaphobia. Triskaidekaphobia is een extreme angst voor het getal 13, Paraskevidekatriaphobia is een extreme angst voor vrijdag de 13e. De man die ooit zei: “de T-Ford kun je in alle kleuren krijgen, als het maar zwart is.” was als de dood voor vrijdag de 13e. Hij ging absoluut niet naar buiten en ging ook niet aan het werk. Hij vermeed elke activiteit op die dag. Andere bekende mensen die deze aandoening hadden waren Napoleon en Franklin D. Roosevelt.
Maar niet alleen cijfers spelen een rol in bijgeloof in de autowereld. Ook andere bekende symbolen van bijgeloof zoals hoefijzers komen voor. Je ziet regelmatig auto’s (meestal van het merk Mercedes-Benz) rijden met een klein hoefijzer in de grille aan de voorkant. Dit heeft natuurlijk te maken met de betekenis van het hoefijzer. Een hoefijzer met de opening naar boven houdt het geluk vast. Andersom valt het eruit en ben je het kwijt. Bestuurders met een hoefijzer op de grille zullen geloven dat hen onderweg niets overkomt. Je ziet het steeds minder, maar vroeger dacht men echt dat overal boze geesten en enge krachten op de loer lagen. Volgens de overlevering lagen die dan vooral op de loer tijdens belangrijke bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld een huwelijk. Hieruit komt dan weer voort dat er blikjes achter de trouwauto gebonden worden. Het geluid dat ontstaat houdt de boze geesten op afstand. Soms worden er ook schoenen achter de auto gebonden, om te laten zien de de bruidegom voortaan voor de bruid gaan zorgen in plaats van haar vader. De schoenen die haar vader voor haar gekocht heeft worden dan achter de auto gehangen.
Of je er nu in gelooft of niet, je komt in de autowereld toch best veel symbolen en verhalen tegen die iets te maken hebben met bijgeloof.